Toàn cảnh cú ngã ngựa của FTX. Thị trường tiền số chao đảo.

Cú ngã ngựa của FTX đang gây ra một sự rung động lớn trên thị trường tiền kĩ thuật số đẩy giá BTC rơi xuống dưới $16k/BTC, mức thấp nhấp kể từ 2 năm trở lại đây. Riêng đồng FTT của FTX đã giảm giá hơn 90% và Sol đã giảm hơn 50% kể từ khi sự kiện này được châm ngòi vào ngày 3.11. Trong bài viết này TechBiz sẽ tóm tắt lại diễn biến của sự kiện này và một số nhận định về tình hình từ các chuyên gia trong lĩnh vực.

Khởi đầu của sự kiện này là việc sàn Coindesk vào ngày 3.11 đã bất ngờ tung ra bản cân đối kế toán bị rò rỉ của quỹ Alameda Research từ cuối tháng 6 năm nay cho thấy rõ việc thiếu hụt thanh khoản nghiêm trọng của Quỹ này. Alameda là một nhánh kinh doanh khác thuộc sở hữu của Sam Banksman Fried- ông chủ của sàn FTX. Theo đó số tài sản ước tính 14.6 tỉ của Quỹ được phân bổ chủ yếu ở lượng dự trữ token do FTX phát hành là FTT, SOL và một số token nhỏ khác. Điều này cho thấy mối liên hệ mật thiết của Alameda và FTX dù hai công ty được tuyên bố là độc lập. Việc thiếu hụt tiền mặt nghiêm trọng này cũng khiến nhà đầu tư lo ngại về lỗ hổng tài chính của FTX nếu có sự cố xảy ra. Trước những thông tin rò rỉ bất lợi này cho FTX, ngày 7.11 cả thế giới Crypto xôn xao khi CEO của sàn Binance thông báo sẽ thanh lí toàn bộ số token FTT mà Binance nắm giữ trị giá khoảng 588 triệu đô la Mỹ. Lí do CZ đưa ra là “việc thanh lí FTT của chúng tôi chỉ là một biện pháp quản lí rủi ro rút ra từ bài học của LUNA”

Liquidating our FTT is just post-exit risk management, learning from LUNA. We gave support before, but we won't pretend to make love after divorce. We are not against anyone. But we won't support people who lobby against other industry players behind their backs. Onwards.

— CZ 🔶 Binance (@cz_binance) November 6,

Tuy nhiên trong chính dòng tweet của mình, CZ cũng ẩn ý động thái này là nhằm thể hiện sự không ủng hộ của Binance với “những kẻ vận động hành lang để đâm sau lưng đối thủ cùng lĩnh vực”. Dòng trạng này của CZ làm dấy lên thông tin CZ ám chỉ ông chủ FTX người gần đây đã có rất nhiều động thái đi ngược với tư tưởng thúc đẩy tính phi tập trung của thị trường tiền số. Sam được cho là rất thân thiết với giới chính trị và đã ủng hộ và quyên góp rất nhiều cho các nghị sĩ tại Mỹ bao gồm cả tổng thống Joe Biden. Sam từng gây bất bình khi ủng hộ và thúc đẩy dự thảo luật về tiền số với nhiều điểm gây bất lợi cho những nhà phát triển Defi. Sam thậm chí còn soạn thảo một bộ quy tắc được gọi là “Những tiêu chuẩn cho ngành tài sản số” đăng tải vào ngày 19.10. Đáp lại tuyên bố thanh lý FTT của CZ, CEO của Quỹ Alameda Research, Caroline Ellison đã lên tiếng rằng Quỹ này có thể mua lại số token FTT mà Binance thanh lý với giá 22$. Những tưởng thông tin này sẽ cứu vãn được tình hình vì nó phần nào ngầm thể hiện FTX vẫn còn tiền mặt đủ để chi trả. Tuy nhiên sự việc không tiến triển theo hướng đó. Động thái của CZ đã khiến nhiều người nghi ngờ về thanh khoản thực tế của FTX và lo ngại về nguy cơ sụp đổ của sàn này khiến một loạt người dùng đã ồ ạt rút tiền khỏi sàn gây nên sự hỗn loạn chưa từng có với sàn giao dịch tiền số lớn thứ hai thế giới này. Việc sụt giảm không phanh giá FTT và SOL càng chứng minh nghi ngờ về thiếu hụt thanh khoản của FTX. Giá FTT và SOL đã giảm xuống rất nhiều lần so với giá $22 mà Caroline nhắc đến nhưng FTX vẫn không thể chống đỡ. 72 giờ sau tuyên bố của CZ, Sam đã lên tiếng thông báo FTX đã phối hợp với Binance và đi đến một thỏa thuận về một “Giao dịch chiến lược”.

1) Hey all: I have a few announcements to make.

Things have come full circle, and https://t.co/DWPOotRHcX’s first, and last, investors are the same: we have come to an agreement on a strategic transaction with Binance for https://t.co/DWPOotRHcX (pending DD etc.).

— SBF (@SBF_FTX) November 8,

  Ngay sau đó CEO của Binance CZ cũng đã xác nhận thông tin này trên Twitter rằng FTX đã nhờ Binance giúp đỡ. FTX đang có một sự khủng hoảng thanh khoản khá lớn. Hai bên đã kí thỏa thuận không ràng buộc để Binance mua lại FTX và giúp lấp đầy lỗ hổng thanh khoản sau khi thực hiện thẩm định. Quá trình thẩm định sẽ diễn ra trong vài ngày.

This afternoon, FTX asked for our help. There is a significant liquidity crunch. To protect users, we signed a non-binding LOI, intending to fully acquire https://t.co/BGtFlCmLXB and help cover the liquidity crunch. We will be conducting a full DD in the coming days.

— CZ 🔶 Binance (@cz_binance) November 8,

Tuy nhiên chỉ sau nửa ngày sau khi khi thực hiện thẩm định Binance đã chính thức thông báo họ không thể mua lại FTX. Điều này càng khẳng định vấn đề về thanh khoản của FTX không hề đơn giản chỉ là thiếu hụt. Có vẻ như FTX thực sự không có tiền mặt để chống đỡ tình hình mà phụ thuộc hoàn toàn vào token mà công ty này đang nắm giữ. Giải thích phần nào cho nguyên nhân từ bỏ thu mua FTX. Trước đó Binance đã đăng tải dòng Tweet bày tỏ quan điểm cũng như lập trường kinh doanh của mình: “Mỗi khi một công ty lớn trong ngành thất bại, người dùng đơn lẻ sẽ bị thiệt hại. Trong vài năm qua, chúng tôi đã chứng kiến rằng hệ sinh thái tiền điện tử đang trở nên linh hoạt hơn và chúng tôi tin rằng các trường hợp ngoại lệ lạm dụng tiền của người dùng sẽ bị thị trường tự do loại bỏ.”

Every time a major player in an industry fails, retail consumers will suffer. We have seen over the last several years that the crypto ecosystem is becoming more resilient and we believe in time that outliers that misuse user funds will be weeded out by the free market.

— Binance (@binance) November 9,

CZ cũng đưa ra những bài học về tính minh bạch của sàn và các nguyên tắc về quản lý doanh nghiệp tiền số như ngụ ý về vấn đề của FTX: Luôn có đủ tiền mặt dự trữ, Không sử dụng đồng tiền số mình tạo ra làm tài sản thế chấp, không vạy nợ khi đang điều hành một doanh nghiệp tiền số.

Two big lessons:

1: Never use a token you created as collateral.

2: Don’t borrow if you run a crypto business. Don't use capital "efficiently". Have a large reserve.

Binance has never used BNB for collateral, and we have never taken on debt.

Stay #SAFU.🙏

— CZ 🔶 Binance (@cz_binance) November 8,

Trước động thái thoái lui của CZ và Binance, người dùng tiếp tục ồ ạt rút tiền khỏi FTX khiến sàn này phải khóa chức năng rút tiền. Thị trường tiền số lao dốc không phanh, giá BTC có lúc thấp nhất giảm xuống dưới mức 16k/BTC, giá của FTT giảm đến 90% và SOL giảm hơn 50%. Hơn 200 tỉ đô la đã bốc hơi khỏi thị trường tiền số- con số làm người ta nhớ đến thảm họa LUNA trước đó. Tài sản của Sam cũng theo đó bốc hơi hơn 90% chỉ còn ở mức gần tỉ đô la. Hiện tại trang web của Quỹ Alameda research cũng chính thức bị đóng cửa và điều chỉnh ở trạng trái riêng tư. Trong khi sàn FTX thì đang tạm thời đóng băng chức năng rút tiền. Khoảng hơn nửa ngày sau quyết định của Binance, Sam đã lên tiếng trên Twitter thừa nhận thất bại, cũng như gửi lời xin lỗi tới người dùng, đồng thời ám chỉ đây là kế hoạch của Binance đâm sau lưng FTX: “Chơi giỏi lắm. Anh đã thắng”.

20) At some point I might have more to say about a particular sparring partner, so to speak.

But you know, glass houses. So for now, all I'll say is:

well played; you won.

— SBF (@SBF_FTX) November 10,

Có rất nhiều ý kiến trái chiều và thuyết âm mưu được dựng lên về cú ngã ngựa lần này của FTX. Nhiều chuyên gia trong ngành cho rằng FTX ngoài việc không thể hồi phục còn đối mặt với các nguy cơ về pháp lý khá nghiêm trọng. Trên hết, đây chắc chắn là một bài học cho tất cả các sàn giao dịch tiền số cũng như các doanh nghiệp trong lĩnh vực này. Lòng tin của nhà đầu tư giờ đây đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn bao giờ hết, đòi hỏi các sàn giao dịch cần có những động thái chứng minh sự minh bạch và các biện pháp thiết thực hơn nhằm bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư nếu muốn kéo thị trường quay đầu trở lại cũng như lấy lại niềm tin của nhà đầu tư.