Phong Nha – Kẻ Bàng: Món Quà Vô Giá Của Tạo Hóa

Cấu trúc địa chất và thành phần thạch học quyết định sự đa dạng của địa hình – địa mạo và cũng là một trong những nguyên nhân quyết định mạng lưới thủy văn, nước ngầm, khí hậu – địa lý tự nhiên, tính đa dạng sinh học và cảnh quan môi trường trong một vùng đất hoang sơ đầy bí ẩn của tự nhiên. Phong Nha – Kẻ Bàng ở tỉnh Quảng Bình là nơi hội tụ nhiều tính chất đa dạng của thiên nhiên đó, mối quan hệ tự nhiên khắng khít đó được hòa quyện với nhau như một chu trình năng lượng khép kín, hài hòa và hoàn thiện tới mức không thể tách riêng, không thể xem nhẹ bất kỳ một yếu tố nào trong toàn bộ hệ thống đó cả. Nơi đây còn hiện diện dấu ấn của những sự kiện kiến tạo địa chất chứng minh cho một quá trình phát triển vỏ Trái đất sôi động 410 triệu năm qua, từ Thời Đại Cổ Sinh kỷ Devon đến nay. Lịch sử kiến tạo phức tạp ấy là nguyên nhân của mọi nguyên nhân tạo lập rồi phá vỡ, đó là hình xoáy ốc tiến hóa để có một bình đồ địa chất, địa mạo như ngày nay. 

Vùng núi Phong Nha – Kẻ Bàng đã được biết đến qua những trang sách lịch sử, địa chí dưới thời nhà Nguyễn. Trong sách Đại Nam Nhất Thống Chí của Quốc sử quán triều Nguyễn ở phần tỉnh Quảng Bình có nói đến Núi Phong Gia: “Ở cách huyện Bố Chính 40 dặm về phía tây bắc, vách đá cheo leo, phía bắc kề sông cái, phía tây là núi Tiên Cốc (Hang Tiên)”. Cũng theo sách trên, ở đây có động Thầy Tiên, lại có tên là động Núi Thầy, “lưng động dốc như vách, âm u sâu thẳm; trong động thạch nhũ rủ xuống, hoặc như cây hoa, hoặc như chuỗi ngọc. hoặc như tượng phật, hoặc như gấm vóc, phong cảnh thanh u… 

Đó là một vùng rừng núi rộng lớn như một bức tranh toàn cảnh, của sông nước và của muôn thú bay lượn sinh sống rất sống động. Hơn thế nữa đó là một hệ thống hang động hùng vĩ mà nhiều nhà hang động học trên thế giới phải trầm trồ và ước lượng với khoảng chừng 300 hang lớn nhỏ nhưng chúng ta chỉ mới khám phá một phần. Có lẽ người đầu tiên đưa những hang động ở Phong Nha Kẻ Bàng ra bên ngoài thế giới là linh mục Léopold Michel Cadière, một nhà truyền giáo người Pháp đến Việt Nam và được phân công chăm sóc mục vụ một nhà thờ ở Phong Nha vào những năm đầu thế kỷ XX. Ông đã thám hiểm hang động, khám phá các chữ viết của người Chăm và đã suy tôn Phong Nha là “Đông Dương đệ nhất động”. Gần đây nhất là những nhà hang động học nổi tiếng thế giới của Hiệp Hội Hang Động Hoàng Gia Anh đã nhiều lần đến nghiên cứu một cách bài bản và khoa học, nhờ đó Phong Nha Kẻ Bàng ngày càng được nhiều người trên thế giới biết đến. Mãi đến năm 2003, UNESCO mới công nhận vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng là di sản thiên nhiên thế giới, ở đó không chỉ lưu giữ được sự nguyên vẹn của địa chất, địa mạo mà còn ẩn chứa bao điều bí ẩn của tự nhiên, những hang động trong lòng núi đá vôi được hình thành từ hàng triệu năm trước. Với nhiều hệ thống hang động phức tạp nằm cheo leo trên núi hay ẩn mình dưới dòng sông ngầm thì có những hang động mà du khách không thể bỏ qua khi đến Quảng Bình.

1. Động Thiên Đường: có tổng chiều dài là 31,4 km, chiều rộng từ 30-150m và chiều cao khoảng 60-80m, với cấu trúc thạch nhũ kỳ vĩ tráng lệ và huyền ảo khiến nhiều người liên tưởng về một Thiên Cung nơi trần gian. Đây là một động khô dài nhất châu Á. Phần lớn nền động là đất dẻo, khá bằng phẳng nên thuận tiện cho việc tham quan và thám hiểm. Trong khi nhiệt độ mùa Hè ở bên ngoài là 36-37 °C thì nhiệt độ trong động Thiên Đường luôn ở 20-21°C. Trước khi vào cửa hang, du khách phải đi lên hơn 500 bậc cấp nằm ẩn mình dưới cánh rừng nguyên sinh và tiếp tục tản bộ trên đoạn đường dài 1,1km được làm bằng gỗ để chiêm ngưỡng những khối thạch nhũ đẹp trong lòng hang.  

2/ Động Tiên Sơn hay còn gọi động Khô là một động đẹp nổi tiếng ở khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng có chiều dài là 980m, cửa vào động Tiên Sơn nằm cách cửa động Phong Nha khoảng 1.000 m, ở độ cao 200m so với mực nước biển. Với hàng ngàn khối thạch nhũ ẩn hiện trong nhiều màu sắc hư ảo, những cột đá màu cẩm thạch mang những dáng vẻ kỳ diệu khiến du khách ngất ngây như lạc vào thủy cung như chốn bồng lai tiên cảnh nên dân địa phương gọi động này là động Tiên. Nó được hình thành cách đây hàng chục triệu năm, khi một dòng nước chảy qua quả núi đã đục rỗng, bào mòn núi đá vôi Kẻ Bàng. Sau đó, do kiến tạo địa chất khối núi này hoặc đã được nâng lên, hoặc đã bị hạ xuống khiến các khối đá đổ sụp và ngăn chặn dòng chảy làm nên động Tiên Sơn ở phía trên, còn phần có sông ngầm chảy qua tạo ra hang động Phong Nha. Dù động Phong Nha và động Tiên Sơn nằm liền kề nhau nhưng giữa hai hang động này lại không thông nhau. 

3/ Hang Sơn Đoòng: nằm sâu trong vùng lõi của vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, được đánh giá là hang động tự nhiên lớn nhất thế giới. Sơn Đoòng được kiến tạo từ khoảng 2 – 5 triệu năm trước, khi nước sông chảy qua vùng đá vôi bị vùi lấp dọc theo một đường đứt gãy, dòng nước làm xói mòn và tạo ra một đường hầm khổng lồ trong lòng đất. Còn tại những nơi đá mềm, phần trần sụp xuống tạo thành những hố sụt lâu ngày thành những vòm hang khổng lồ. Hang Sơn Đoòng trở thành điểm đến khám phá và trải nghiệm hết sức lý thú của du khách trong nước và quốc tế. Chiều dài của hang hơn 8,5 km với mái vòm ở độ cao 200 m, có nơi đạt tới 250m, dung tích của hang ước tính 38,5 triệu mét khối. 

4/ Hang Tú Làn: để tham quan hang Tú Làn du khách phải đi qua những thung lũng lớn, những đồng cỏ xanh rì, những cánh rừng nhiệt đới rậm rạp, bơi qua các đoạn sông ngầm mát lạnh uốn lượn qua những ngọn núi và thung lũng, leo dốc và băng qua những ngọn đồi. Sự phong phú, đa dạng và huyền ảo của nó khiến du khách vô cùng kinh ngạc, lại còn được ngắm những đàn bướm, mắc võng ngủ dưới bầu trời đầy sao … đó là những trải nghiệm độc đáo khi tham quan hang Tú Làn. Chính những nét đẹp hoang sơ độc đáo đó mà hang Tú Làn được chọn làm phim trường cho bộ phim Đảo Đầu Lâu (Skull Island) của đạo diễn lừng lẫy Jordan Vogt Roberts

5/ Hang Én: nằm sâu hun hút trong Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, mang vẻ đẹp nguyên sơ của rừng núi nguyên sinh Việt Nam với tổng chiều dài 1.645m xuyên suốt cả một quả núi. Hang Én là hang động lớn thứ 3 thế giới, sau Sơn Đoòng và hang Deer ở Malaysia, nét độc đáo riêng của nó mà không nơi nào có được là lẫn trong sắc màu của dòng sông xanh ngắt, ánh sáng chiếu rọi từ những giếng trời trên trần hang làm cảnh vật càng thêm lung linh, huyền ảo. Người ta đặt tên Hang Én là vì chim én sống ở đây quanh năm chứ không phải là chim di cư.

6/ Hang Tối: Sông Chày Hang Tối là nơi mà du khách sẽ được trải nghiệm các hoạt động hấp dẫn như khám phá hang động trong bóng tối với đèn pin được gắn trên đầu, tắm bùn, bơi trong hồ tối và chèo thuyền Kayak, trượt trên zipline ở sông Chày. Với bóng tối cô đặc bao trùm khắp các ngõ ngách trong hang nên được gọi là Hang Tối với chiều dài 5.258 m và được ví là một “Sơn Đoòng thu nhỏ”. Vào mùa mưa, mực nước dâng cao, là điều kiện để tích tụ lại lớp bùn non, tạo thành hồ bùn lớn với đủ khoáng chất thiết yếu giúp du khách thư giãn và tắm bùn.

7/ Động Phong Nha: là hang động có hệ thống sông ngầm dài nhất thế giới với tổng chiều dài 7.729 m. Nhưng du khách chỉ chèo thuyền hơn 600m trong động để thưởng thức vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ đến choáng ngợp của “Đệ nhất động”, bóng tối trong hang làm cho các ánh của nhũ thạch sáng lấp lánh huyền ảo, đẹp lạ lùng. Sự xâm thực của nước mưa vào đá vôi đã gây ra tình trạng cắt xẻ mãnh liệt ở các dãy núi, khối núi, tạo thành những địa hình đa dạng.

Phong Đoàn